NEDİR BU NFT?

Teknoloji Ocak 18, 2022 tunadergi 0

UMUTCAN KARAKAŞ umutcankarakas@gmail.com NFT Nedir? Bu aralar internette çok garip şeyler oluyor ve hepimiz bu konuda az çok bir şeyler duyduk. Örneğin şu görsele...

UMUTCAN KARAKAŞ
umutcankarakas@gmail.com

NFT Nedir?

Bu aralar internette çok garip şeyler oluyor ve hepimiz bu konuda az çok bir şeyler duyduk. Örneğin şu görsele bakalım: Twitter’ın kurucularından biri olan Jack Dorsey’in attığı bu tweet, Twitter’da atılmış ilk tweet, NFT olarak 2.9 milyon dolara Malezyalı iş insanı Sina Estavi tarafından satın alındı.

Bir başka örnek: Beeple’ın Everydays: The First 5000 Days isimli bu eseri ise satılmış en pahalı NFT olma rekorunu 69 milyon euro ile elinde tutuyor.

NBA, maçlardan bazı önemli anları kısa videolar şeklinde binlerce dolara satıyor. Nyan Cat gifi, çeşitli kostümlerde ve farklı mimikler yapan Bored Ape avatarları bu çılgınlığın içinde çoktan yerini almış durumda.

NELER OLUYOR PEKİ, NEDİR BU NFT?

Açılımı “non-fungible token” olan NFT, direkt çevirirsek “değiştirilemez jeton” anlamına gelmektedir. NFT’ler, benzersiz ve değiştirilemez, yani bir diğerinin yerine geçemeyecek olan dijital varlıklardır. Bu varlıklar tıpkı coinler gibi blok zinciri verilen dijital defterde depolanır. Hadi gelin biraz daha örnekler üzerinden bu karmaşık cümleler ne demek, onu öğrenelim.
Bir bitcoin değiştirilebilirdir, milyonlarca bitcoin vardır ve bir bitcoini bir başka bitcoinle takas etseniz bile elinizde daha öncekiyle birebir aynı bir bitcoin olur, hepsinin değeri aynıdır. Peki bu bitcoinlerin her birinin farklı bir değeri olsaydı, ne olurdu? Artık pek de bir para birimi olarak kullanılamazdı. Üstüne üstlük hesaptaki bir sayı olarak da tutamazdık, her bir bitcoinin kendine özgü bir değeri olacağını bildiğimizden kimde hangi bitcoin var bunun kaydını tutmamız gerekirdi. Değerleri de birbirinden farklı olduğu için artık birbirleriyle takas edilemezdi. NFT’lerin durumu da tam olarak budur. Bir dijital sertifika olarak da sayılabilen NFT’ler genelde bir dijital sanat eseri olarak karşımıza çıkar.

NON-FUNGIBLE KISMINI AZ ÇOK ANLADIK, PEKİ “TOKEN” NE OLUYOR?

Az önce NFT’ler blok zincirinde depolanır diyerek geçtik fakat bu aslında çok önemli bir özellik. Blok zincirlerinin şu anda sağladığı avantaj kısaca özetlemek gerekirse şudur; örneğin ben bir marketten alışveriş yapıyorum ve banka kartımla ödemesini yapmaya çalışıyorum. Bankam hesabımda yeterli para olup olmadığını kontrol edip eğer varsa işlemi gerçekleştiriyor, ödemeyi dijital olarak benim hesabımdan ödeme yapılacak hesaba aktarıyor. Tabii benim hesabımdan bu para azalıyor ve ödeme yapılan hesabın bakiyesi artıyor. Bankalar tüm bu işlemlerin kaydını üçüncü bir kişi olarak tutuyor ve biz de bu işlemleri doğru şekilde yapmaları konusunda onlara güveniyoruz.

Blok zinciri üçüncü kişinin varlığını ortadan kaldırıyor. Bütün işlem kayıtları herkese açık bir şekilde blok zincirinde tutuluyor ve bir işlem gerçekleştiğinde bu işlem bir blok olarak bu zincire ekleniyor. Tabii bu işlemi gerçekleştirecek bakiyemiz yoksa, ki tüm işlemlerimiz zincirde tutulduğu için bakiyemiz net bir şekilde hesaplanabiliyor, bu işlem reddediliyor. Buradaki önemli nokta bu grubun her işlemin geçerliliğini teyit ediyor oluşu.

Normalde, blok zinciri bu para alışverişlerinin kaydını tutuyordu. Artık NFT’lerin gelişiyle bu dijital tokenler de bu zincire katıldı. Yani artık Malezyalı bir iş insanı 2.9 milyon dolar karşılığında bir dijital token alabiliyor. Zincirin umurunda olan bu tokenin 2.9 milyon dolar edip etmemesi değil, bu iş insanının hesabında 2.9 milyon dolar olup olmaması. Eğer varsa işlem gerçekleşiyor ve tüm topluluk artık o tokenin, yani atılan ilk tweetin bu iş insanına ait olduğunu onaylamış oluyor.

Şimdi asıl soruya gelelim. Bir insan dijital bir görsele, herkesin ücretsiz bir şekilde ulaşabileceği bir görsele neden milyonlarca dolar para verir? Bunun nasıl bir mantıklı açıklaması var?

Dijital eserler binlerce, milyonlarca kopyaya sahip olabilir. Herkes bilgisayarına kaydedebilir. Bunlarda herhangi bir sorun yok. Fakat bir dijital eser kripto teknolojisi ile şifrelenir ve tescillenirse, bu onun diğer kopyalarından ayrılmasını ve yegâne olmasını sağlar. Örnek vermek gerekirse şu an internetten Willem De Kooning’in Interchange eserinin bir kopyasını bilgisayarınıza indirebilir, dilerseniz çıktısını alıp çerçeveletebilirsiniz bile. Fakat orijinal eserin sahibi olmak isterseniz, o zaman o esere biçilen fiyatı ödemek durumundasınız. Bunu bir çeşit yatırım gibi de görebilirsiniz; çünkü hem bir sahiplik durumu var hem de alıp satabileceğiniz bir varlık var.

NFT’ler çok daha farklı teknolojilere bir destek noktası olacağı için de insanlar son derece heyecanlı. Örnek vermek gerekirse çok detaya inmeden “Metaverse” teriminden de bahsedelim. Metaverse, insanların ve şirketlerin buluşabileceği, çeşitli etkileşimlere girebileceği, alışveriş yapılabilecek bir sanal dünya oluşturmak için yaratılan varlıklar ve servisler bütünü olarak tanımlanabilir. Blok zinciri teknolojisinden de güç alan Metaverse, NFT teknolojisinin gelişiyle de ivmeli bir yükselişe geçti. Metaverse içindeki oyunlarda; oynadıkça kazanma, oyun içi satın alım yapma, oyunlardan NFT kazanma, NFT’leri sergileme, sosyal aktivitelerde kullanma, sanal varlık sahibi olma gibi tonla özelliğin yolu NFT’lerin gelişiyle açılmış oldu.

Neler olacağını, olayların nerelere evrileceğini kimsenin tam olarak göremediği ama herkesin büyük şeyler olduğunu ve olacağını hissettiği bir ana şahit oluyoruz. Bakalım bizi daha neler bekliyor?

KAYNAKÇA: